Συνταγές για σπιτικό σαπούνι – πίνακας σαπωνοποίησης

Φτιάξε το Μοσχοσάπουνο σου

Η συνταγή που ακολουθεί βασίζεται στην «ψυχρή μέθοδο» που θεωρείται καλύτερη από την «θερμή μέθοδο» που χρησιμοποιείται στην βιομηχανία για τον λόγο ότι έτσι παραμένει η γλυκερίνη στο σαπούνι (που συνήθως απομακρύνεται από το βιομηχανικό σαπούνι και πωλείται στις βιομηχανίες καλλυντικών), η οποία ενυδατώνει το δέρμα. Το «κρητικό σαπούνι» κρατάει τις φυσικές ενυδατικές ιδιότητες του ελαιόλαδου, είναι απαλό, υγιεινό, χωρίς χημικά και είναι πλούσιο σε βιταμίνη Ε και αντιοξειδωτικά, και κατάλληλο για όλα τα δέρματα. Μπορεί να εμπλουτιστεί με βότανα (λεβάντα, χαμομήλι κ.ά.), αιθέρια έλαια και άλλα έλαια, ανάλογα με τις ανάγκες του δέρματος ή τις προτιμήσεις του καθένα.

Ξεκινάμε με τα βασικά. Επειδή η σαπωνοποιία συνεπάγεται χημεία, απαιτούνται ακριβείς μετρήσεις και άρα το πρώτο που θα χρειαστείς είναι μια ζυγαριά ακριβείας. Επίσης χρειάζεσαι καθαρό ελαιόλαδο (όχι χρησιμοποιημένο από το τηγάνι σου!) εφόσον θέλουμε να χαρίσουμε τις καλύτερες ιδιότητες του για το δέρμα μας, και αποξηραμένα βότανα (όχι φρέσκα). Όσο για το νερό, οι γιαγιάδες μας χρησιμοποιούσαν βρόχινο νερό. Αν δεν έχεις τρόπο να μαζέψεις το νερό της βροχής, μπορείς εναλλακτικά να χρησιμοποιήσεις σταχτόνερο ή απιονισμένο νερό το οποίο είναι μαλακό και χωρίς άλατα – που είναι και το ζητούμενο.

Τα συστατικά και τα εργαλεία που θα χρειαστείς για τη συνταγή του «Μοσχοσάπουνου» είναι τα εξής: μια λεκάνη που θα αναμείξεις όλα τα συστατικά (περίπου 4-5 λίτρα), μια κουτάλα (ξύλινη, πλαστική, μεταλλική αλλά όχι αλουμινένια!), 800 γρ. νερό, 292 γρ. καυστική σόδα (θα την αγοράσεις από καταστήματα για υδραυλικά ή με μπαχαρικά), 2410 γρ. καθαρό ελαιόλαδο, βότανα ή / και αιθέρια έλαια της επιλογής σου, μια κατσαρόλα και ένα καλούπι (μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα ταψί ή μικρές ατομικές αυτοσχέδιες φόρμες π.χ. κεσεδάκια από γιαούρτια). Και οπωσδήποτε: ένα ζευγάρι γάντια για να προστατεύσεις τα χέρια σου από την καυστική σόδα. Τα παραπάνω υλικά είναι αρκετά για να φτιάξεις περίπου 30 σαπούνια!

Ιδιότητες ελαίων

oil or fat (acid)	SAP	Hard/Soft	cleansing	fluffy lather	stable lather	skin care
avocado oil	133.7	soft	fair	yes	no	amazing!
coconut oil	191.1	hard	great	yes	no	fair
castor oil	128.6	soft	fair	yes	yes	great
olive oil	135.3	soft	good	no	no	great
palm oil	142	hard	great	no	yes	fair
peanut oil	137	soft	fair	no	yes	great
soybean oil	135.9	soft	good	no	yes	fair
sweet almond oil	137.3	soft	good	no	yes	amazing!

 

Ή Άλλη συνταγή του Ορέστη Κραφτ

• 47 γρ. σόδα  ή 235 γρ
• 110 νερό απιονισμένο ή 550 γρ
• 160 γρ. ελαιόλαδο  ή 800 γρ.
• 100 γρ. φοινικέλαιο για αφρισμό ή 500 γρ.
• 75 γρ λάδι καρύδας για περισσότερο αφρισμό  375 γρ.
• 5 γρ. άρωμα γιασεμί προς το τέλος  ή 10 γρ.
• 5 γρ. χρωστική καροτένιο στο τέλος ή 10 γρ.
• θερμοκρασία 45-50 βαθμούς

Βήμα 1ο: Ζέστανε το νερό.

Βήμα 2ο: Βγάλε το νερό από τη φωτιά, πρόσθεσε τα βότανα (περίπου μια – δυο χούφτες). Τα αφήνεις στο νερό ώστε απορροφήσει τις ιδιότητες τους για ένα περίπου τέταρτο. Στο τέλος, αφού το νερό κρυώσει αφαιρείς τα βότανα και κρατάς το έκχυμα (δηλ. το «τσάι»).

Βήμα 3ο: Προσθέτεις την καυστική σόδα με προσοχή (μην ξεχνάς να φοράς τα πλαστικά γάντια σου, και μην προσθέτεις τη σόδα όταν το νερό είναι ακόμα καυτό!) και ανακατεύεις για λίγη ώρα. Σε αυτή τη φάση φρόντισε να είσαι σε χώρο που αερίζεται καλά και κράτα το πρόσωπο σου μακριά από τις αναθυμιάσεις (οι έγκυες ας το αποφύγουν).

* Αυτά τα πρώτα βήματα ιδανικά τα κάνεις από το προηγούμενο βράδυ για να αφήσεις το μείγμα να «ξεκουραστεί». Την επόμενη το πρωί συνεχίζεις με τα υπόλοιπα.

Βήμα 4ο: Στο μείγμα προσθέτεις το ελαιόλαδο.

Βήμα 5ο: Αρχίσεις να ανακατεύεις μέχρι το μείγμα να αρχίσει να πήζει, ώσπου να μοιάζει με μια καλομαγειρεμένη μπεσαμέλ! Αν είσαι παραδοσιακός τύπος και ανακατεύεις με την κουτάλα, θα σου πάρει περίπου 2 ώρες. Από την άλλη με τη βοήθεια της τεχνολογίας, δηλαδή με ένα μίξερ χειρός η διαδικασία επισπεύδεται σε περίπου μισή ώρα!

Βήμα 6ο: Στο τελικό στάδιο του ανακατέματος προσθέτεις το αιθέριο έλαιο – εφόσον θέλεις να χρησιμοποιήσεις βέβαια. Θα χρειαστείς περίπου 5 ml από το έλαιο της προτίμησης σου (ιδανικά πρέπει να είναι ίδιο με το βότανο που χρησιμοποίησες πχ λεβάντα). Έπειτα αδειάζεις το μείγμα που πλέον είναι αρκετά πηκτό στο καλούπι σου. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα καθαρό ταψί στο οποίο έχεις στρώσει λαδόκολλα. Ή μικρά ατομικά καλούπια (όπως πχ οι φόρμες που κάνουν τα παιδιά σχήματα στην άμμο), ή ακόμα και άδεια κεσεδάκια από γιαούρτια.

Το μοσχοσάπουνο σου είναι έτοιμο!  Ή μάλλον, όχι ακριβώς, μη βιάζεσαι. Το τοποθετείς σε μέρος δροσερό και σκιερό και θα πρέπει να περιμένεις περίπου 10 μέρες μέχρι να το ξεκαλουπώσεις αναποδογυρίζοντας το σε ένα τραπέζι. Το κόβεις σε πλάκες και τις  τοποθετείς τη μία δίπλα στην άλλη και πάλι σε ένα μέρος χωρίς υγρασία και ήλιο όπου θα μείνουν να ωριμάσουν τους επόμενους 3 μήνες (ενδιάμεσα αν θες μπορείς να γυρίσεις τις πλάκες από την άλλη μεριά μία φορά). Όταν μετά από αυτό το διάστημα δεις ότι τα σαπούνια σου έχουν καλυφθεί από μια στρώση λευκής πούδρας, μην ανησυχήσεις, κάθε άλλο: είναι σημάδι ωρίμανσης.

Καλή επιτυχία και καλό καλλωπισμό με σπιτικά υλικά!

ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΑΠΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

Τα λάδια αυτά φτιάχνουν σκληρό σαπούνι που αντέχει στην υγρασία. Για το υπόλοιπο ποσοστό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε υγρά λάδια όπως αμυγδαλέλαιο, αβοκάντο, σογιέλαιο, ηλιέλαιο κλπ.  Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι επιλέγουμε 60% ελαιόλαδο δηλαδή 600 γρ και 20% λάδι καρύδας δηλαδή 200 γρ, 10% φοινικέλαιο δηλαδή 100 γρ, 10% αμυγδαλέλαιο δηλαδή 100 γρ. Αφού επιλέξαμε τα λάδια μας θα υπολογίσουμε την καυστική σόδα με βάση τις τιμές σαπωνοποίησης.

Λάδι	Γραμμάρια	Τιμή σαπωνοπ.	Γραμμάρια σόδας
ελαιόλαδο	600	0,135	81
Λάδι καρύδας	200	0,19	38
φοινικέλαιο	100	0,141	14,1
αμυγδαλέλαιο	100	0,136	13,6
σύνολο	1000		146,70γρ

Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε ότι συνιστάται να μειώνεται η ποσότητα της σόδας κατά 5% (υπερλίπανση) η ως και 10% για να αποφεύγουμε τυχόν περίσσεια σόδας που θα έκανε το σαπούνι πολύ ερεθιστικό. Στην περίπτωσή μας λοιπόν η ποσότητα σόδα θα είναι :146,70 x 0,95 = 139.36. Γενικά στρογγυλεύουμε τη σόδα προς τα κάτω και τα λάδια προς τα πάνω. Άρα θα χρειαστούμε 139 γρ σόδας.

Το νερό το υπολογίζουμε σε ποσοστό 30-35% για 1κ. λάδια και συνήθως 32%. Δηλαδή 1000 x 0,32 = 320 γρ νερό.

Να θυμόσαστε ότι πάντα ρίχνουμε τη σόδα στο νερό κι όχι αντίστροφα. Θα προκληθεί η αντίδραση και θα ανέβει η θερμοκρασία στους 80 βαθμούς

Σαπούνι σώματος
 700gr ελαιόλαδο (συντελεστής σαπωνοποίησης 0.134)
 150gr αμυγδαλέλαιο για ενυδάτωση (συντελεστής σαπωνοποίησης 0.136)
 150gr καστορέλαιο για πλούσιο αφρό (συντελεστής σαπωνοποίησης 0.129)
 καυστική σόδα: 700 · 0.134 + 150 · 0.136 + 150 · 0.129 = 133.6gr (αρχική τιμή)
με υπερλίπανση 5%: 133.6 – 133.6 · 5 / 100 = 127gr
 απιονισμένο νερό (με αφέψημα φασκόμηλου) 330gr
 10cc αιθέριο έλαιο γιασεμί

 

————————————————————

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΑΠΩΝΟΠΟΙΗΣΗΣ και ιδιότητες των λιπαρών υλών:

Για να χρησιμοποιήσουμε ένα λάδι ή βούτυρο στη ψυχρή σαπωνοποίηση, είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε τη τιμή σαπωνοποίησης του. Είναι αυτό που μας επιτρέψει να υπολογίσουμε την ποσότητα της σόδας που πρέπει να χρησιμοποιήσουμε.

Οι τιμές σαπωνοποίησης δίνονται συνήθως από τους προμηθευτές αλλά τις περισσότερες φορές τις βρίσκουμε στη βιβλιογραφία με τη μορφή εύρους τιμής.

Είναι βασικό εργαλείο για κάθε σαπωνοποιό. Περιλαμβάνει τις τιμές σαπωνοποίησης (SAP value) για τα βασικά λάδια και λίπη. Με απλά λόγια η τιμή σαπωνοποίησης είναι η ποσότητα καυστικής σόδας που απαιτείται για να μετατρέψει 1 γραμμάριο λιπαρής ύλης σε σαπούνι. Έτσι για παράδειγμα από τον παρακάτω πίνακα προκύπτει ότι για την σαπωνοποίηση 1 γρ ελαιολάδου απαιτούνται 0,134 γρ καυστικής σόδας.

Έλαια και Λίπη	Τιμές σαπωνοποίησης	Σκληρό ανθεκτικό σαπούνι	Αφρός	Μαλακτικό ήπιο	Γρήγορο trace
Αμυγδαλέλαιο	0,136	οχι	λίγος	ναι
Αβοκάντο	0,133	οχι	λίγος	ναι
Βούτυρο κακάο	0,137	ναι	λίγος	ναι	ναι
Βούτυρο καριτέ	0,128	ναι	λίγος	ναι	ναι
Μοσχάρι	0,140	ναι	λίγος	ναι	ναι
Μελισοκέρι	0,069	ναι	λίγος	ναι	ναι
Έλαιο καρύδας	0,190	ναι	πλούσιος	οχι	ναι
Σιτέλαιο	0,131	οχι	λίγος	ναι
Jojoba	0,069	οχι	λίγος	ναι	ναι
Μακαντάμια	0,139	οχι	λίγος	ναι
Βερυκοκέλαιο	0,135	οχι	λίγος	ναι
Ελαιόλαδο	0,134	οχι	λίγος	ναι
Φοινικέλαιο	0,141	ναι	λίγος	οχι	ναι
Φοινικοπυρηνέλαιο	0,156	ναι	πλούσιος	οχι	ναι
Σταφυλο-Κουκουτσέλαιο	0,127	οχι	λίγος	ναι
Χοιρινό (λαρδί)	0,138	ναι	λίγος	ναι	ναι
Καστορέλαιο	0,129	οχι	πλούσιος	ναι
Σογιέλαιο	0,135	οχι	λίγος	ναι
Ηλιέλαιο	0,134	οχι	λίγος	ναι

Athinarom  Παλλάδος 21, πλ. Ψυρρή  Τηλ.: 210 6911022 & 210 7242151

---

Τα παρακάτω λάδια είναι αυτά που προσδίδουν στο σαπούνι μας πυκνό και πλούσιο αφρό. Επιπλέον σκληραίνουν τη μπάρα του σαπουνιού και παρουσιάζουν την ισχυρότερη καθαριστική δύναμη. Προσπαθήστε να κρατάτε τη περιεκτικότητα σε αυτά τα λάδια γύρω στο 30%, αλλιώς θα σας ξηράνουν το δέρμα. Αν αποφασίσετε να φτιάξετε ένα σαπούνι με υψηλή περιεκτικότητα σε αυτά τα «σκληρά» έλαια φροντίστε το ποσοστό υπερλίπανσης να είναι υψηλό, ώστε να αντισταθμίσετε το αρνητικό αποτέλεσμα.

Σημείωση: Στις παρενθέσεις είναι γραμμένο το ανώτερο ενδεικνυόμενο ποσοστό προσθήκης στο σαπούνι.

1. Λάδι καρύδας (30%)
2. Φοινικοπυρηνέλαιο (35%)
3. Λάδι Babassu (30%)

Ενυδάτωση

Τα παρακάτω έλαια προσδίδουν στο σαπούνι ενυδατικές ιδιότητες αλλά και μικρότερη καθαριστική δύναμη. Κάθε λάδι έχει τις δικές του καλλυντικές ιδιότητες. Μπορείτε να «παίξετε» μαζί τους μέχρι να φτιάξετε το σαπούνι που ταιριάζει καλύτερο στο δικό σας τύπο επιδερμίδας. Συνήθως δε καταλαμβάνουν περισσότερο από το 40% της περιεκτικότητας της συνταγής.

1. Αμυγδαλέλαιο (20%)
2. Ελαιόλαδο (100%)
3. Ηλιέλαιο (20%)
4. Λάδι Argan (10%)
5. Λάδι βερύκοκου (5%)
6. Λάδι Avocado (10%)
7. Λάδι Canola (15%)
8. Λάδι κάνναβης (15%)
9. Λάδι Macadamia (20%)
10. Λινέλαιο (10%)
11. Σιτέλαιο (15%)
12. Σταφυλοκουκουτσέλαιο (10%)
13. Σησαμέλαιο (10%)
14. Σογιέλαιο (20%)
15. Φουντουκέλαιο (10%)

Κρεμώδης αφρός

Μιας και πρέπει να περιορίσουμε το ποσοστό των «σκληρών» ελαίων στη συνταγή, όπως το λάδι καρύδας, τα παρακάτω έλαια θα δώσουν επιπλέον σκληρότητα και αφρισμό στο σαπούνι σας.

1. Βούτυρο κακάο (10-15%)
2. Βούτυρο Shea (15%)
3. Βούτυρο Mango (5%)
4. Βούτυρο Kokum (5%)
5. Βούτυρο καφέ (5%)
6. Ζωικό λίπος (50%)
7. Μελισσοκέρι (6%)
8. Φοινικέλαιο (50%)

Τι συμβαίνει με το καστορέλαιο;

Το καστορέλαιο είναι μια κατηγορία μόνο του. Το συγκεκριμένο λάδι ενυδατώνει και παράλληλα παρέχει κρεμώδη και απαλό αφρό.

Το αρνητικό του σημείο είναι οτί μαλακώνει πολύ τη μπάρα του σαπουνιού. Χρησιμοποιείται σε ποσοστό 5-10% το πολύ, αντικαθιστώντας τμήμα του ελαιολάδου της συνταγής.

Λιπαρά οξέα και ιδιότητες
Η περιεκτικότητα ενός ελαίου σε κάποιο συγκεκριμένο τύπο λιπαρών οξέων μας δίνει πολλές πληροφορίες για τη τελική συμπεριφορά του σαπουνιού που θα φτιάξουμε.

1. Λαυρικό οξύ: Δίνει σκληρή μπάρα, εξαιρετικό καθαρισμό και αφρισμό, ξηραίνει την επιδερμίδα.
2. Λινολεϊκό οξύ: Ενυδατώνει και δίνει μεταξένια αίσθηση στο σαπούνι.
3. Μυριστικό οξύ: Δίνει σκληρή μπάρα, εξαιρετικό καθαρισμό και αφρισμό.
4. Ολεϊκό οξύ: Ενυδατώνει επαρκώς και είναι φιλικό για το δέρμα. Δίνει υφή «γλίτσας» στον αφρό.
5. Παλμιτικό οξύ: Δίνει σκληρή μπάρα, εξαιρετικό καθαρισμό και αφρισμό.
6. Ρικινολεϊκό οξύ: Μαλακώνει τη μπάρα, ενυδατώνει και δίνει κρεμώδη και σταθερό αφρισμό.
7. Στεατικό οξύ: Δίνει σκληρή μπάρα και σταθεροτητα στον αφρό.

Τα οφέλη του σπιτικού σαπουνιού με αλόη βέρα

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι φτιάχνουν τα δικά τους προϊόντα υγιεινής και καλλωπισμού καθώς επιλέγουν μόνοι τους τα συστατικά και τα προσαρμόζουν ανάλογα με τις προτιμήσεις τους. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να δοκιμάζουν διαφορετικές συνταγές ώστε να μπορούν να επιλέξουν ποια είναι η καταλληλότερη για τον τύπο του δέρματός τους.

Εκτός από αυτό, η δημιουργία τέτοιων προϊόντων στο σπίτι, σας δίνουν τη δυνατότητα να αφήσετε εκτός μερικά λιγότερο ωφέλιμα υλικά για το δέρμα και την υγεία σας όπως τεχνητά αρώματα, θειικά άλατα, παραμπέν και άλλα.

Το σαπούνι της αλόης βέρα είναι ιδανικό για κάθε τύπο δέρματος κι επομένως όλη η οικογένειά σας θα μπορεί να το χρησιμοποιήσει. Εκτός από αυτό, μπορείτε αν θέλετε να ανακαλύψετε μια ποικιλία από διάφορα είδη αιθέριων ελαίων.

Χειριστείτε το υπεροξείδιο του νατρίου με πολλή προσοχή και φροντίστε τα παιδιά και τα κατοικίδια να είναι μακριά από το χώρο εργασίας σας.

Να χρησιμοποιείτε πάντα προστατευτικά γυαλιά και γάντια καθώς είναι πολύ διαβρωτικό υλικό.

Αν ακουμπήσει στο δέρμα σας έστω και μια μικρή ποσότητα, εφαρμόστε λίγο ξύδι στην περιοχή.

Σαπούνι γλυκερίνης με αλόη

Μια πιο εύκολη επιλογή για τη δημιουργία σαπουνιού με αλόη βέρα είναι να αγοράσετε μια μπάρα σαπούνι γλυκερίνης, να το ζεστάνετε σε μπεν μαρί και να το αναμείξετε με το ζελέ αλόης βέρα.

Έπειτα μπορείτε να αδειάσετε το μείγμα στο καλούπι που έχετε επιλέξει και σύντομα θα έχετε ένα σαπούνι με γλυκερίνη και ζελέ αλόης βέρα.

Τι υλικά θα χρειαστείτε;

• 1 κούπα ελαιόλαδο ή λάδι καρύδας (220 gr)
• 3 κουταλιές της σούπας υδροξείδιο του νατρίου (30 gr)
• 6 1/2 κουταλιές της σούπας απεσταγμένο νερό (65 ml)
• 3 κουταλιές της σούπας ζελέ αλόης βέρα (φρέσκο ή εμφιαλωμένο) (45 gr)
• 15 σταγόνες αιθέριο έλαιο (προαιρετικά)

Τι εξοπλισμό θα χρειαστείτε;

• Ένα καλούπι για σαπούνι ή τη βάση ενός πλαστικού μπουκαλιού
• Προστατευτικά γυαλιά κατά το ανακάτεμα του υπεροξειδίου του νατρίου
• Ένα μίξερ χειρός
• Μια κατσαρόλα
• Ένα γυάλινο δοχείο
• Ένα ξύλινο κουτάλι

Εκτέλεση

• Φορέστε τα προστατευτικά γυαλιά και τοποθετήστε προσεκτικά το γυάλινο δοχείο στο νεροχύτη.
• Αρχικά, προσθέστε το υπεροξείδιο του νατρίου και στη συνέχεια το απιονισμένο νερό.
• Προσπαθήστε να αποφύγετε το πιτσίλισμα.
• Θα παραχθεί ατμός και θα πρέπει να αφήσετε το μείγμα να κρυώσει.
• Φροντίστε να αερίζεται καλά ο χώρος στον οποίο δουλεύετε.
• Τώρα προσθέστε το ελαιόλαδο ή το λάδι καρύδας στην κατσαρόλα σε χαμηλή φωτιά και όταν φτάσει στους 46 βαθμούς Κελσίου (αρκετά ζεστό) το αποσύρετε από τη φωτιά και το ανακατεύετε με σόδα και νερό με ένα αναδευτήρι χειρός.
• Ξεκινήστε με χαμηλή ταχύτητα για να αποφύγετε το πιτσίλισμα και σταδιακά αναπτύξτε ταχύτητα μέχρι να αποκτήσει μορφή ζελέ.
• Χωρίς να περιμένετε να κρυώσει, προσθέτετε την αλόη βέρα και τα αιθέρια έλαια και ανακατεύετε καλά.
• Αδειάστε το μείγμα μέσα στο καλούπι και καλύψτε το με μια πετσέτα ώστε να διατηρήσει τη θερμότητα μέσα.
• Αφήστε το να σταθεί μέχρι να κρυώσει, 12 με 24 ώρες.
• Μόλις κρυώσει μπορείτε να αφαιρέσετε το σαπούνι σας από το καλούπι.
• Φυλάξτε το σε ένα δροσερό και στεγνό χώρο για να σκληρύνει και να ωριμάσει, συνήθως ένα με δυόμισι μήνες.